ERNE LANJI U MUZIČKIM KRITIKAMA GEZE ČATA (1906-1912)

Сажетак

U radu se predstavljaju i razmatraju napisi o mađarskom kompozitoru i muzičkom pedagogu Erneu Lanjiju, koje je Geza Čat objavljivao u subotičkim novinama Bácskai Hírlap, u budimpeštanskim novinama Budapesti Napló, Polgár i A Hét, kao i u časopisu Nyugat. Navedene muzičke kritike su značajne i zbog toga što pružaju uvid u muzički život i kulturne preduslove njegovog razvoja u Budimpešti i Subotici u vreme kada je Čat studirao u glavnom gradu Ugarske. U centru pažnje je Lanjijev doprinos formiranju i razvoju Subotičkog Filharmonijskog orkestra, kao i njegov značaj za razvoj muzičkog i uopšte kulturnog života u Subotici početkom 20. veka. Iz Čatovih kritika vidimo da je, zahvaljujući Lanjiju, subotička publika imala retku priliku da kontinuirano prati koncerte umetničke muzike, kao i da su na njenom repertoaru bila i neka od najzahtevnijih dela simfonijske muzike. Pored toga, detaljnije se razmatraju i Čatovi stavovi o kompozitorskoj delatnosti Ernea Lanjija, a posebno njegova umetnička evolucija od komponovanja u duhu narodnih pesama do umetničke solo pesme. U tom smislu posebno su značajne solo pesme koje je Lanji komponovao na poeziju istaknutih mađarskih pesnika Endre Adija, Deže Kosztolanjija, Janoš Aranja i drugih, za koje je već i Čat procenio da pripadaju razvijenoj fazi mađarske umetničke muzike. U zaključku se iznosi ocena objektivnosti Čatovih stavova o Lanjijevom značaju za muzički život Subotice, kao i o umetničkoj vrednost njegovih kompozicija.