EMOTIVNA, MENTALNA I FIZIČKA STANJA IZRAŽENA KROZ POJMOVE BOJA U ENGLESKOM I SRPSKOM JEZIKU: IZ UGLA KOGNITIVNE LINGVISTIKE
Бочна страна чланка
Главни садржај чланка
Сажетак
Ovaj rad izučava proširena značenja leksema s pojmovima sledećih boja: crvene, roze, plave, zelene i žute, koja izražavaju apstraktna emotivna, mentalna i fizička stanja ljudi u engleskom i srpskom jeziku iz kognitivnolingvističke perspektive. Polazna hipoteza jeste da lekseme sa ovim pojmovima boja (red/crven (rumen), pink/roze (ružičast), blue/plav (modar), green/zelen, yellow/žut) izražavaju određena stanja uma i tela kao što su, na primer, bes, bolest ili mučnina, nerealan stav, optimizam, i sl., kao i da ova prenesena, metaforička značenja suštinski motiviše pojmovna metonimija. Ciljevi rada su sledeći: 1. konstatovati pojmovne metafore koje povezuju konkretne pojmove s bojama sa apstraktnim pojmovima koji izražavaju emotivna, mentalna i fizička stanja, 2. ukazati na metonimijsku utemeljenost metafora sa izvornim pojmom boja, 3. razmotriti pitanje kulturološke univerzalnosti i specifičnosti. Rezultati analize pokazali su da izučavani pojmovi s bojama izražavaju značenja u vezi sa različitim stanjima uma i tela, što je predstavljeno kroz pojmovne metafore (npr. besan čovek je crven, nerealan čovek vidi ružičasto, ljubomoran čovek je zelen, …). Takođe, pokazano je da se ove metafore po pravilu zasnivaju na jednoj od dve metonimije. Jedna metonimija iskazana je kao boja kože umesto stanja uma ili tela, kao konkretna realizacija opštije metonimije fizička manifestacija stanja uma/tela umesto stanja uma/tela, budući da koža dobije određenu crvenkastu, plavičastu ili žućkasto-zelenkastu nijansu u određenim emotivnim i mentalnim stanjima (npr. lice nam pocrveni kada smo besni ili postiđeni). Druga motivišuća metonimija se odnosi na iskustvenu vezu između određene boje i čovekove instiktivne, trenutne psihološke reakcije na nju. Na primer, roze boja podstiče pozitivna, lagana osećanja poput sreće i optimističnog stava. Opšti zaključak koji se može izvesti na osnovu izučavanja jeste da metaforička konceptualizacija koju signaliziraju izučavane lekseme sa pojmovima boja, a u vezi sa emocionalnim, mentalnim i fizičkim stanjima, pokazuju više sličnosti nego različitosi u engleskom i srpskom jeziku. Pored ovoga, konstatovane metafore utemeljene su u identičnim metonimijma u dva jezika. Budući da engleski i srpski jezik pripadaju genetski različitim porodicama jezika, germanskim i slovenskim, može se pretpostaviti sa priličnom sigurnošću da izučavane metafore sa izvornim pojmom boja utemljene na metonimiji, koje izražavaju stanja uma ili tela, jesu univerzalne.
Downloads
Metrics
Детаљи чланка
Референце
Barcelona, A. (1986). On the concept of depression in American English: A cognitive approach. Revista Canaria de Estudios Ingleses, 12, 7−35.
Barcelona, A. (2000). On the plausibility of claiming a metonymic motivation for conceptual metaphor. In: Barcelona, A. (ed.). Metaphor and metonymy at the crossroads. A cognitive perspective. Berlin, New York: Mouton de Gryuter. 31−58.
Berlin, B.−Kay, P. (1969). Basic Colour Terms: Their Universality and Evolution. Berkeley: University of California Press.
Croft, W.−Cruse, A. (2004). Cognitive Linguistics. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Evans, V.−and Green, M. (2006). Cognitive Linguistics. An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press Ltd.
Filipović-Kovačević, S. (2014). Conceptual Metaphors in English and Serbian Colour Idioms with Red, Pink, Green and Yellow. U: Gudurić, S.–Stefanović, M. (ur.). Jezici i kulture u vremenu i prostoru, 4/1. Novi Sad: Filozofski fakultet. 121−133.
Filipović-Kovačević, S. (2015). Prenesena značenja leksičkih jedinica s pojmom plave boje u engleskom i srpskom jeziku (kognitivnolingvistička analiza). Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku, 58/2, 149−167.
Goosens, L. (1990). Metaphtonymy: The interaction of metaphor and metonymy in expressions for linguistic action. Cognitive Linguistics, 1/3, 323−340.
Goosens, L. (2002). Metaphtonymy. The interaction of metaphor and metonymy in expressions for linguistic action. In: Dirven, R.–Pörings, R. (eds.). Metaphor and metonymy in comparison and contrast. Berlin, New York: Mouton de Gruyter. 349–378.
Johnson, M. (1987). The body in the mind: the bodily basis of meaning, imagination, and reason. Chicago: University of Chicago Press.
Kövecses, Z. (1986). Metaphors of anger, pride and love. Amsterdam: John Benjamins.
Kövecses, Z. (1988). Language of love. Semantics of passion in conversational English. Lewisburg: Bucknell University Press.
Kövecses, Z. (1990). Emotion concepts. New York: Springer Verlag.
Kövecses, Z. (1991). Happiness: A definitional effort. Metaphor and Symbolic Activity, 6/1, 29− 46.
Kövecses, Z. (1995). Anger: Its language, conceptualization and physiology in the light of cross-cultural evidence. In: Taylor, J.−MacLaury, R. E. (eds.). Language and the cognitive construal of the world. Berlin, New York: Mouton de Gruyter.
Kövecses, Z. (2002). Metaphor. A Practical Introduction. Oxford: Oxford University Press.
Kövecses, Z.−Radden, G. (1998). Metonymy: Developing a cognitive linguistic view. Cognitive Linguistics, 9/1, 37−77.
Krimer-Gaborović, S. (2011). Semantička i tvorbena sintagmatika leksema kojima se imenuju boje u engleskom i srpskom jeziku: kognitivnolingvistički pristup. (doktorska disertacija, neobjavljena). Novi Sad: Filozofski fakultet.
Krimer-Gaborović, S. (2014a). Konceptualizacija, kategorizacija i imenovanje boja u engleskom i srpskom jeziku u svetlu Berlin-Kejovog modela. Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku, 57/2, 217−245.
Krimer-Gaborović, S. (2014b). The semantics of the blue colour category in English and Serbian. In: Prćić, T.− Marković, M. (eds.). Festschrift in Honour of Draginja Pervaz. English Language and Anglophone Literatures in Theory and Practice. Novi Sad: Faculty of Philosophy. 239− 256.
Mandić, S. (2017) . Meanings of white and black in English and Serbian idioms: a contrastive analysis. Zbornik za jezike i književnosti Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, 7, 71−85.
Lakoff, G. (1987). Women, fire and dangerous things. What categories reveal about the mind. Chicago: Chicago University Press.
Lakoff, G.−Johnson, M. (1980/2003). Metaphors We Live by. Chicago, London: The University of Chicago Press.
Lee, D. (2001). Cognitive Linguistics. An Introduction. Melbourne: Oxford University Press.
Rosch, H. E. (1972). Universals in Colour Naming and Memory. Journal of Experimental Psychology, 93/1, 10−20.
Ungerer, F.−and Schmid, H. J. (1996). An Introduction to Cognitive Linguistics. London, New York: Longman.
Vlajković, J.−Stamenković, D. (2013). Metaphorical expressions of the colour terms black and white in English and Serbian. U: Živančević Sekeruš, I. (ur.). Međunarodni interdisciplinarni simpozijum Susret kultura 6/1. Novi Sad: Univerzitet u Novom Sadu, Filozofski fakultet. 547−558.
Whorf, B.L. (1956). The Relation of Habitual Thought and Behaviour to Language. In: Carroll, J. B. (ed.). Language, Thought and Reality: Essays by B. L. Whorf. Cambridge, MA: MIT Press.
Taylor, J. (1995). Linguistic categorization. Prototypes in linguistic theory. (2 nd. edition.) Oxford: Clarendon.
SOURCES
Kovačević, Ž. (1997). Englesko-srpski frazeološki rečnik. Beograd: Filip Višnjić.
Milosavljević, B.−Vilijams-Milosavljević, M. (1996). Srpsko-engleski rečnik idioma. Beograd: Srpska književna zadruga.
Otašević, Đ. (2012). Frazeološki rečnik srpskog jezika. Novi Sad: Prometej.
Vujanić, M.−Miroslav Nikolić, M. (2007). Rečnik srpskoga jezika. Novi Sad: Matica srpska.
INTERNET SOURCES
https://www.etymonline.com/ (February−March, 2019)
http://idioms.thefreedictionary.com/ (February−March, 2019)
https://www.ldoceonline.com/(February−March, 2019)
https://www.phrases.org.uk/(February−March, 2019)
https://katerinamichouli.wordpress.com/the-four-temperament-types-of-hippocrates-wikipedia/ (February−March, 2019)
http://www.greekmedicine.net/b_p/Four_Humors.html (February−March, 2019)
http://www.greekmedicine.net/b_p/Four_Temperaments.html (February−March, 2019)